در حالی که مبارزه با قاچاق کتاب سال‌هاست از سوی ناشران ادامه دارد، این بار کتاب‌های جعلی و نسخه‌های کپی شده سر از پلتفرم‌های مجازی درآورده و با تخفیف‌های بیش از ۷۰ درصد به فروش می‌روند.
به نقل از نداخبر، جمعی هفتصد نفره از ناشران و کتابفروشان با تنظیم نامه‌ای برای نهاد صنفی خود به آنچه اعمال تخفیف‌های عجیب، خارج از رویه و بعضاً غیر قانونی در فروشگاه‌های آنلاین کتاب در دست اتفاق است اعتراض کرده‌اند. در این نامه که خطاب به اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نوشته شده، آمده است: «نابسامانی‌های فروش کتاب و تخفیف‌های لجام‌گسیخته و خارج از عرف و مقررات صنفی در فضای مجازی و فضاهای عمومی شهر به طور جدی منافع صنفی درازمدت و کوتاه‌مدت کتابفروشان، پخش‌گران، ناشران، اهالی قلم، محققان و دست‌اندرکاران فرهنگی را به خطر انداخته و موجب جو بی‌اعتمادی بین مخاطبین شده است.»
این نامه به طور مشخص به برخی از فروشگاه‌های حتی معتبر اینترنتی بازمی‌گردد که امکان فروش کتاب‌هایی را حتی با 80 درصد تخفیف فراهم ساخته‌اند. کتاب‌هایی که نامشان و حتی طراحی جلدشان کپی‌برداری عینی از آثار برخی ناشران شناخته شده است و در بیشتر موارد ترجمه بدون حتی کمترین تغییر و تنها با تغییر نام مترجم که آن هم در بیشتر موارد وجود حقیقی ندارد، روانه بازار فروش شده است.
به عبارت ساده‌تر افراد سودجو پرفروش‌ترین کتاب‌های هر ناشر را انتخاب و با تغییر صوری و گاه حقیقی شناسنامه کتاب و تعریف نام‌هایی که وجود حقیقی ندارند، در حال سوداگری و کسب سود از محل فروش آن هستند.
تخفیف‌های بالایی که برای این آثار تعریف شده است نیز به دلیل هزینه حداقلی در تولید آنهاست که به واقع چیزی جز کپی کردن و انتشار نسخه‌های زیراکسی از آن آثار نیست.
این مسئله به ویژه پس از برخوردهای اصناف نشر با فروش خیابانی این آثار و نیز حضورشان در برخی کتابفروشی‌ها ایجاد شده است و می‌توان از آن به عنوان شگرد تازه فروشندگان غیر قانونی کتاب یاد کرد.
اما آیا می‌توان برای این موضوع راهکاری سنجید؟
فروشگاه‌های بزرگ آنلاین اعلام می‌کنند که مطابق با دستورالعمل تعریف شده برای خود، به صاحبان مشاغل اجازه فروش بدون واسطه محصولاتشان را از طریق پلتفرم خود می‌دهند و گویا تنها دارا بودن پروانه فعالیت (در مورد کتاب دارا بودن پروانه نشر) برای این موضوع کفایت می‌کند و آنها در برابر کیفیت و نوع تولید محصول دخالتی ندارند.
رئیس اتحادیه ناشران و کتاب فروشان تهران در این باره می‌گوید: ناشرها و کتابفروشان که کتاب اصلی را می‌فروشند، در فشار مالی شدیدی قرار گرفته‌اند و بعضا حتی به خودزنی رسیده و کتاب‌ها را با قیمت‌هایی زیر قیمت تمام‌شده و حتی کمتر می‌فروشند برای اینکه بتوانند با خلأ واردشده مقابله کنند و چرخ خود را بچرخانند. یعنی یک چرخه باطل شروع شده است و از طرفی کتاب‌فروش‌ها در موقعیت خیلی بدی قرار گرفته‌اند. برای همین برخی از آنها هم کتاب‌ها را با قیمتی خیلی پایین‌تر از قیمت تمام‌شده می‌فروشند. برون‌ده این قضیه این خواهد شد که مخاطب چون از پشت قضیه خبر ندارد، نسبت به کتاب‌فروش بی‌اعتماد میشود و فکر می‌کند هر کتابی را میشود با 60 تا 70 درصد تخفیف خرید و تا حالا گران خریده، اما پشت پرده را که چه فرآیند مخربی شروع شده و نشر، کتاب‌فروشی و تولید ایران دارد از بین می‌رود، نمی‌بیند.
واضح و آشکار است که در شرایط فعلی که نمایشگاه کتاب تهران برگزار نمی‌شود، ناشران و کتابفروشان در وضعیت نامناسب اقتصادی به سر می‌برند، فروش کتاب با تخفیف‌های بالا در حقیقت خودزنی یک ناشر به شمار می‌رود، اما به واقع آیا ناشران چنین راهی را انتخاب کرده‌اند؟ یا این سوداگران قاچاق کتاب هستند که اقدام به فروش کتاب‌های خود با تخفیف‌های بالا کرده‌اند.
امیر حسین‌زادگان مدیر انتشارات و پخش ققنوس به خبرنگار تسنیم می‌گوید: ترفندی که پلتفرم‌های مجازی در حال حاضر برای فروش کتاب به کار گرفته‌اند، این است که از نام ناشران بزرگ استفاده می‌کنند و کتاب‌های آنها را با 10 درصد تخفیف بفروش می‌رسانند، در مقابل کتاب‌های ناشر نماها را که عمدتا کپی‌شده از ترجمه‌های ما و با مترجمان غیرواقعی است را با تخفیف‌های بالا بعضا تا 80 درصد به فروش می‌رسانند، طبیعتاً مخاطب در وهله نخست برایش ارزان خریدن کتاب مهم است و فرقی نمی‌کند که کتاب را از ققنوس بخرد یا ناشری گمنام.
وی ادامه می‌دهد: تمامی کتاب‌هایی که با درصد بالا در این سایت‌ها به فروش می‌رود کتاب‌های غیراصل و کپی‌شده هستند که چون مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دارند، این سایت‌ها آنها را می‌فروشند وگرنه برای یک ناشر واقعی اصلا ممکن نیست که بتواند کتاب را با درصد بالای تخفیف بفروش برساند.
حسین‌زادگان با اشاره به پلتفرم‌هایی که این روزها نمایشگاه‌های مجازی با درصد تخفیف بالا گذاشته‌اند، می‌گوید: این‌ها برایشان سود چندان مهم نیست، مهم جذب مشتری است کتاب چون قیمت پشت جلد دارد و می‌توان با تخفیف بیشتر روی آن مانور داد، مشتری بیشتری جذب می‌کند.
وی معتقد است که این اقدام پلتفرم‌ها غیرقانونی است و اتحادیه ناشران و کتابفروشان می‌تواند جلوی این کار را بگیرد، باید دید که اتحادیه چه برنامه‌ای برای مقابله با این اقدامات دارد.
به نظر می‌رسد، فاز تازه فروش غیرقانونی کتاب که خاموش در حال رایج شدن است با ابراز مخالفت و اعتراض‌های صنفی صرف نتواند به نتیجه‌ای دلخواه برسد اما در این میان فعالیت غیرقانونی در فضای مجازی و قوانین سختگیرانه‌‌تر در این زمینه و وجود مرجع قضایی و انتظامی مشخص برای آن راه‌حل نهایی برای آن را روشن‌تر از قبل به نمایش کشیده و تنها همت عالی را برای اجرایی کردن آن می‌طلبد.
